Rietmaaien in het guisveld met de RM22 uit de Reform Motech-serie

Verschillende modellen uit de eenassige Reform Motech-serie spelen een belangrijke rol in het onderhoud van waardevolle ecologische, vaak sompige landschappen. Denk daarbij aan de Weerribben en de Veenweidegebieden, i.c. het Guisveld. Staatsbosbeheer schaft hiervoor tegenwoordig het materieel aan bij Wim van Breda.

Het is begin maart 2022. De beheereenheid Veenweiden van Staatsbosbeheer in het Noord-Hollandse Westzaan is volop bezig met het maaien van riet. Vanuit deze locatie maaien ze elk jaar ongeveer 30 hectare rietland. Dat is 30 procent van de totale 100 hectare riet. Het is nog vroeg op de ochtend als Salesmanager Christo van Doorn en boswachter Bert-Jan van Staaveren een kijkje nemen in de loods, waar meerdere eenassige maaiers staan (onder meer de modellen M3D, M9 en RM22 uit de Reform Motech-serie). Hij wijst op de oude, goed onderhouden M3D, die een van de boswachters nog steeds bij voorkeur gebruikt. De twee M9’s, die de beheerseenheid gaat vervangen voor het nieuwste type RM22, staan op dubbelluchtbanden met een tractorprofiel.

Carraro-werktuigdragers

Verder beschikt Beheereenheid Veenweiden over een cirkelmaaier en een Strela voor het schudden en wiersen van riet. Die koppelen ze aan een Carraro-werktuigdrager. Van Staaveren: “Hiervan hebben we er twee: een Carraro 4400 en een Carraro 7600. Beiden staan op dubbellucht en de zitting van deze machines kan je 180 graden draaien. Het profiel van de vier buitenbanden van de lichtste machine, de Carraro 4400, hebben we omgekeerd aangebracht. Dit zorgt dat de tractor in beide rijrichtingen evenveel tractie heeft als we het Veenweidegebied in gaan. Bij de keuze van onze werktuigdragers hebben een laag gewicht en de bodembelasting en de werkbreedte altijd de doorslag gegeven. Bij de keuze kan iedereen van ons team hierover meebeslissen.”

Aanbouwmaterialen

Verder liggen of staan er aanbouwmaterialen die bij de verschillende machines horen, zoals een kleine bandhark, verschillende maaiunits met messenbalken en schuifrekken die gebruikt worden om het riet te verzamelen. Van Doorn: “Zodra ik iets waardevols zie dat bruikbaar is voor machines op dit soort wetlands, breng ik dat onder de aandacht bij de partijen die in dergelijke gebieden werken. Zo ontwikkelden overigens ook die schuifrekken.”

Belangrijke adapter

De bevlogen salesmanager heeft zich er sterk voor gemaakt dat Reform Motech een speciale adapter ontwikkelde: “Hiermee kan je alle bestaande en nieuwe werktuigen zowel aan hydraulische als aan mechanische werkende Reform Motechs koppelen. Dit maakt deze machines niet alleen licht maar nog multifunctioneler en waardevol voor een lange toekomst.” Bij de oudere, opvolgende M9-machines laat Van Doorn een detail zien, waaruit voortdurende verbeteringen van de producent blijken. Aanvankelijk was er een knopje voor de voor- en achteruitkeuze. Bij de opvolgende versie is hiervoor een soort hanenkam geïnstalleerd. Daarmee kun je de rijrichting kiezen, zonder je duim van het handvat los te laten.

Geschikt voor ruwe terreinen

Boswachter en boerenzoon Bert-Jan van Staaveren werkt nu ruim twee jaar bij deze beheerseenheid, die verantwoordelijk is voor het gebied in Noord-Holland dat begrensd wordt door het Noordzeekanaal en Krommenie. “Al vrij lang kent Staatsbosbeheer de waarde van deze Reform-machines voor dit type landschap. Ze zijn overigens ook zeer geschikt voor andere ruwe terreinen. Met dit type eenassige maaiers kan je goed op een slappe bodem uit de voeten, hoewel hij ontwikkeld werd voor maaien op berghellingen.” Het blijkt dat importeur Wim Van Breda deze werktuigdrager pas twee en een half jaar zélf aan Nederlandse klanten levert. Christo van Doorn verduidelijkt: “Eerder namen verschillende regionale handelaren dit voor hun rekening, wij hadden hier onvoldoende grip op.”

Winnen van tender

Enkele jaren geleden wilde Staatsbosbeheer het aantal leveranciers beperken en schreef het tenders uit voor uiteenlopend materieel. Zo ook voor dit soort, lichte, specifieke eenassige ruwe-terreinmaaiers waarmee je uitstekend op vochtige bodems kan werken. Uiteindelijk sloot Wim van Breda een raamovereenkomst af met Staatsbosbeheer, om deze aan alle vestigingen in Nederland te leveren en te onderhouden. Van Staaveren: “Vrij snel na mijn aantreden ging ik naar de showroom om de modellen uit de Reform Motech-serie modellen te bekijken. Het grootonderhoud hebben we volledig in handen gegeven van onze leverancier.”

Maaien in ‘t Guisveld

Bert-Jan van Staaveren stelt voor met de RM22 uit de Reform Motech-serie het veld in te gaan. Wat heet: de machine staat geparkeerd op een boot met hydraulisch bediende oprijklep. Terwijl schipper Van Staaveren de trossen losmaakt en de schroef door het water maalt, vertelt Van Doorn dat deze eenassige werktuigdrager een 23 pk viertakt tweecilinder B&S Vanguard-motor heeft. Deze drijft twee hydromotoren aan die elk wiel afzonderlijk in beweging brengen. De machine is uitgerust met een dubbelwerkende messen die in dit geval beide mechanisch worden aangedreven. Dit gebeurt traditioneel met een excentriek die bij 3.600 toeren/minuut van de motor elke minuut zo’n 1.000 knipbewegingen aanstuurt.

Maaien of knippen?

Het blijkt dat we riet op een klein eiland in het Guisveld onder rook van Krommenie gaan maaien. “Je kunt dat beter knippen noemen”, verduidelijkt Van Doorn. “Je moet het aantal toeren dat je geeft goed aanvoelen. Vol gas en met de hoogste snelheid, tot 8 km per uur, levert zelden het mooiste resultaat op. Je knipt dan niet meer, maar scheurt de stengels. Dat geeft ook meer slijtage aan de messen en ruimte op de slijtplaten. De messen slijpen ze hier zelf. Daarbij hebben ze een flink aantal scherpe reservemessen liggen, die ze meenemen op karwei.”

Fraai gebied

Het gebied waar we varen, lijkt enigszins op de Overijsselse Weerribben, maar dan nog fraaier. Na de kleine vaartocht legt onze schipper de boot op de walkant vast met de hydraulische klep. Hij verwijdert de mesbescherming en rijdt met gestarte motor de machine aan wal. Al snel vallen de eerste rietstengels ten prooi aan de 230 centimeter lange messenbalken van de Rapid BM230 aanbouwmaaiunit. De machine doet wat hij moet doen en laat het riet op zwad achter. De vochtige bodem geeft geen krimp en de machine spoort minder in dan de laarzen van de man die erachter loopt. Alleen de indrukken van de 5 centimeter hoge kunststof kegels op de stalen wielen blijven achter in het veenmos.

Geen sporen nalaten

Van Staaveren: “Deze kegels waren aanvankelijk van staal. De kunststofversie, zoals wij die hebben, zijn speciaal voor dit doel ontwikkeld en je kan ze vervangen. Morgen zie je niets terug van de indrukken die ze in het veenmos maakten. We maaien het riet in dit gebied eens in de drie jaar en we voeren het af. De kwaliteit is onvoldoende om voor dakbedekking te gebruiken. Wij verschralen door afvoer de kwetsbare bodem en geven het veenmos meer licht en lucht, waardoor het beter gedijt. Werken met zware machines op deze bodem is heel onverstandig. Zo’n veenweidegebied gaat dan nog meer inklinken, waardoor er stikstof vrijkomt. Dit gaat op zijn beurt weer ten koste van de biodiversiteit in dit gebied. We treffen hier bijvoorbeeld veel rietorchissen, varens en zonnedauw aan.” De machines van Reform Motech zijn zo licht, dat je ze desnoods met twee man kunt tillen. Bij ons is het van groot belang dat de motor van de machine niet afslaat als hij vastloopt in het gewas.

Materieelonderhoud

“Het jaarlijks groot onderhoud laten we bij Wim van Breda in Geldermalsen uitvoeren”, vervolgt Van Staaveren. “Ze leveren zelfs een vervangende machine als dat nodig is. Bij aflevering van een nieuwe machine nemen ze altijd uitgebreid de tijd om instructies te geven, ook op het gebied van onderhoud. Het advies om na twee uur werken de draaiende en snijdende gedeeltes van de messenbalk door te smeren nemen we hier serieus.” Van Doorn: “Ik zeg altijd: het zwakste punt van een machine is de bediener zelf. De tips voor dagelijks onderhoud bij zo’n ingebruikname geven we niet voor niets. Goed luisteren naar je machine is ook belangrijk. De nieuwste machines geven we bij groot onderhoud ook software-updates, bijvoorbeeld voor het aansturingssysteem. Desgewenst kan een gebruiker een zogenoemde bedieningskast laten installeren. Die is weliswaar kostbaar, maar je kunt er vele waardevolle historische gegevens omtrent het gebruik mee uitlezen. Wij kunnen bijvoorbeeld bij problemen uitlezen hoe vaak de koppeling werd ingeschakeld, of hoe vaak de machine is vastgelopen. Op basis daarvan kunnen we maatregelen nemen.”